Violet Williams

Man geni: Wrecsam

Gwasanaeth: Plentyn

Marwolaeth: 1916/03/09, Moss, Wrecsam, Explosion / Ffrwydrad

Cofeb: Eglwys y Drindod Sanctaidd , Gwersyllt, Wrecsam, Sir Ddinbych

Nodiadau: Lladdwyd Violet, saith oed, pan ffrwydrodd siel y daeth ei hewyrth adre â hi fel swfenîr, gan ladd neu anafu hi a’i tair cyfnither yn angeuol. Anafwyd ei hewyrth y milwr cyffredin John Bagnall yn ddifrifol yn ogystal â’i modrybedd Sarah Roberts a Mary Bagnall. Claddwyd y plant mewn dau fedd ym mynwent Eglwys y Drindod Sanctaidd, Gwersyllt, lle cysegrwyd cofeb i’r pedair merch ym mis Mawrth 2016.

Ffynonellau: http://www.dailypost.co.uk/news/north-wales-news/wrexham-remembers-four-children-killed-11027982

Cyfeirnod: WaW0218

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am ffrwydrad y siel a laddodd bedair merch ac anafu tri oedolyn, North Wales Chronicle 10fed Mawrth1916.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am y ffrwydrad yn enwi’r dioddefwyr.

Adroddiad papur newydd

Cofeb i Sarah Bagnall, Ethel Roberts, Mary Roberts a Violet Williams ym mynwent Eglwys y Drindod Sanctaidd, Gwersyllt a gysegrwyd ym mis Mawrth 2016.

Florence Valentine Johnstone

Man geni: Casnewydd

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn ffatri gwneud arfau rhyfel, 1916 - 1918

Marwolaeth: 1918/02/05, explosion / ffrwydrad

Cofeb: Mynwent Sant Gwynllwg, Casnewydd, Sir Fynwy

Nodiadau: Ganwyd Florence Johnstone yn 1893 yn fuan wedi i’w rhieni symud o’r Alban i Gasnewydd. Yn 1916 symudodd i Coventry i weithio yn un o’r ffatrïoedd gwneud arfau rhyfel yno. Yn Ionawr 1918 cafodd ei dyrchafu yn oruchwylwraig, ond ar 5ed Chwefror chwythodd ffiws yn ei llaw a bu farw. Daethpwyd â’i chorff yn ôl i’w gladdu yng Nghasnewydd, lle darganfuwyd ei charreg fedd yn ddiweddar yn Mynwent Sant Gwynllwg . Diolch i Pete Strong a Sylvia Mason

Cyfeirnod: WaW0375

Carreg fedd

Carreg fedd a ddarganfuwyd yn ddiweddar yn cynnwys enw Florence Johnstone a laddwyd wrth wasanaethu yn y rhyfel.

Dorothy Mary Watson

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn Ffatri Arfau Rhyfel

Marwolaeth: 1917:07:31 , Pen-bre, Explosion / Ffyrwydrad

Cofeb: Senotaff, Abertawe, Morgannwg

Nodiadau: Lladdwyd mewn ffrwydrad 'heb eglurhad' iddi gyda Mildred Owen a dau gyd-weithiwr.

Ffynonellau: Funeral / Angladd South Wales Daily Post 11 August / Awst 1917; Inquest/Cwest The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser 24th August / Awst 1917

Cyfeirnod: WaW0062

Senotaff Abertawe

Enw Dorothy Mary Watson, Senotaff Abertawe

Bedd Dorothy Mary Watson

Bedd Dorothy Mary Watson, Claddfa Dan-y-graig

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am angladd Dorothy Mary Watson a Mildred Owen

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am gwest i farwolaethau Dorothy Mary Watson a Mildred Owen

Dorothy Mary Watson

Ffotograff o Mary a gasglwyd gan Is-bwyllgor Menywod yr Imperial War Museum fel rhan o’i gasgliad a fenywod a fu farw yn ystod y Rhyfel.

Mildred Owen

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn Ffatri Arfau Rhyfel

Marwolaeth: 1917:07:31 , Pen-bre, Explosion / Ffyrwydriad

Cofeb: Senotaff, Abertawe, Morgannwg

Nodiadau: 18 oed. Bu farw yr un pryd â Dorothy Mary Watson

Ffynonellau: Funeral / angladd South Wales Daily Post 11 August / Awst 1917; Inquest / Cwest The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser 24th August / Awst1917

Cyfeirnod: WaW0039

Senotaff Abertawe

Enw Mildred Owen, Senotaff Abertawe

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am angladdMildred Owen a Dorothy Mary Watson.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am gwest i farwolaethau Mildred Owen a Dorothy Mary Watson

Caroline Maud Edwards

Man geni: Casnewydd

Gwasanaeth: Prif Nyrs, QARNNS

Marwolaeth: 1915/12/30, Explosion/Ffrwydrad

Cofeb: Cofeb Forol Chatham, Chatham, Caint

Nodiadau: Roedd y Chwaer Edwards yn gwasanaethu ar HMHS Drina, ond ar ymweliad â HMS Natal gydag eraill i weld ffilm Nadolig. Bu farw gydag o leiaf 400 o bobl eraill mewn ffrwydrad diesboniad.

Ffynonellau: http://www.northern-times.co.uk/Opinion/Stones-Throw/The-little-known-tragedy-of-HMS-Natal-07112012.htm

Cyfeirnod: WaW0091

Enw Caroline Edwards ar Gofeb Forol Chatham

Enw Caroline Edwards, QARNNS, ar Gofeb Forol Chatham

Maud Edwards

Maud Edwards yn iwnifform y QARNNSrn

Mary Fitzmaurice

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn Ffatri Arfau Rhyfel

Marwolaeth: 1918-11-18, Pen-bre , Explosion/Ffrwydrad

Cofeb: Senotaff, Abertawe, Morgannwg

Nodiadau: 36 oed. Mam i chwech o blant. Lladdwyd hi yn yr un ffrwydrad ag Edith Copham a Jane Jenkins; rhannodd MF a EEC angladd cyhoeddus

Ffynonellau: Explosion report Herald of Wales 14th December 1914 / Adroddiad am y ffrwydrad Herald of Wales 14eg Rhagfyr 1914

Cyfeirnod: WaW0020

Senotaff Abertawe

Enw Mary Fitzmaurice, Senotaff Abertawe

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am angladd Mary Fitzmaurice a Edith E Copham

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am y ffrwydrad Herald of Wales 14eg Rhagfyr 1914

Eleanor (or Sarah Jane) Thomas

Man geni: Cwmbwrla

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn Ffatri Arfau Rhyfel

Marwolaeth: 1919-01-08, Pen-bre, Explosion/Ffrwydrad

Cofeb: Senotaff, Abertawe, Morgannwg

Nodiadau: 'Dangosodd y dystiolaeth i'r ffrwydrad ddigwydd pan oedd Gwenllian Williams yn drilio sgriw o siel. Roedd Eleanor Thomas yn cario siel i mewn pan ddigwyddodd y ffrwydrad.'

Ffynonellau: http://newspapers.library.wales/search?query=gwenllian&page=14; The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

Cyfeirnod: WaW0059

Senotaff Abertawe

Enw Eleanor Thomas, Senotaff Abertawe

Cofeb Rhyfel

Enw Eleanor Thomas. Cofeb Rhyfel, Eglwys S Stephen, Abertawe

Gwenllian (Gwendoline) Williams

Man geni: Cydweli

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn Ffatri Arfau Rhyfel

Marwolaeth: 1919-01-08, Explosion/Ffrwydrad

Nodiadau: 21 oed. Dangosodd y dystiolaeth I'r ffrwydrad ddigwydd pan oedd Gwenllian Williams yn drilio sgriw o siel. Roedd Eleanor Thomas yn cario siel pan ddigwyddodd y ffrwydrad.

Ffynonellau: http://newspapers.library.wales/search?query=gwenllian&page=14; The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

Cyfeirnod: WaW0065

Adroddiad papur newydd

Adroddiad papur newydd am farwolaeth Gwenllian (Gwendoline) Williams

Catherine Anne Carroll (née Rees)

Man geni: Abertawe

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn ffatri arfau rhyfel, Not known / anhysbys

Marwolaeth: 1918/10/21, Abertawe, Gas gangrene / Madredd nwy

Nodiadau: Roedd Catherine yn fam i bedwar o blant ac yn gweithio yn gwneud arfau rhyfel yn Abertawe. Yn ôl ei hŵyr ‘syrthiodd o dram gan anafu ei choes ac o ganlyniad cafodd fadredd oherwydd yr amodau gwaith yn y ffatri arfau rhyfel. Bu farw ar 21.10.1918. Bu farw ei gŵr, y milwr William Carroll mewn Ysbyty yn yr Aifft ychydig dros fis yn ddiweddarach. Magwyd y plant gan eu mamau a’u tadau cu.
Diolch i Roger Latch.

Cyfeirnod: WaW0355

Catherine Carroll a'r teulu

Catherine Carroll gyda’i phlant, May, Ted, William a’r baban Betty, Hydref 1914. Diolch i Roger Latch

Llun papur newydd

Llun ac adroddiad am farwolaeth Preifat William Carroll. South Wales Weekly Post 23ain Tachwedd 1918.

Emily Frost Phipps

Man geni: Devonport

Gwasanaeth: Athrawes, actifydd, bargyfreithwraig

Marwolaeth: 1943, Heart disease / Clefyd y galon

Nodiadau: Ganed Emily Phipps yn Nhachwedd 1865 yn ferch i of copr yn y dociau. Gweithiodd ei ffordd i fyny o fod yn ddisgybl-athrawes i fod yn Brifathrawes Ysgol y Merched Bwrdeistref Abertawe yn 1895. Roedd yn feminydd weithredol, a chyda ei phartner, Clara Neal (a thair arall, gan aros dros nos mewn ogof ar lan y môr), boicotiodd gyfrifiad 1911. Bu’n Llywydd Undeb ar gyfer athrawesau benywaidd yn 1915, 1916 a 1917, a hi oedd yn golygu cylchgrawn yr Undeb. Hyrwyddodd yrfaoedd proffesiynol i ferched, gan synnu llawer o bobl trwy awgrymu ym Mawrth 1914 y gallent fod yn ddeintyddion. Safodd Emily Phipps yn Aelod Seneddol ar gyfer Chelsea yn etholiad 1918, yn un o ddim ond dwy fenyw o Gymru a wnaeth hynny. Yn ddiweddarach astudiodd i fod yn fargyfreithwraig, a dyrchafwyd hi i’r bar yn 1925.

Ffynonellau: https://en.wikipedia.org/wiki/Emily_Frost_Phipps

Cyfeirnod: WaW0247

Emily Frost Phipps

Emily Phipps mewn gwisg academaidd

Pennawd papur newydd

Pennawd i adroddiad o araith Emily Phipps yn Seremoni Wobrwyo Ysgolion Eilradd Bwrdeistref Abertawe, 20fed Mawrth 1914. Cambrian Daily Leader 21ain Mawrth 1914.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad ar ganlyniadau ymgeiswyr benywaidd yn Etholiad Cyffredinol 1918. Cambrian News and Merionethshire Standard 3ydd Ionawr 1919.rn