Gertrude Madley

Man geni: Llanelli, 1892

Gwasanaeth: Nyrs staff, QAIMNS Reserve / Wrth gefn, September 1916 - May 1920

Nodiadau: Roedd Gertrude Madley yn ferch i rolerwr yn y gwaith tun, a gweithiai yn y gwaith hwnnw cyn hyfforddi’n nyrs yn Abertawe yn 1913. Ymunodd â Gwasanaeth (wrth gefn) Nyrsio Milwrol Ymerodrol y Frenhines Alexandra yn nyrs staff ym mis Medi 1916. Yn ddim ond tair ar hugain oed roedd ymhlith y nyrsys ieuengaf i wasanaethu gyda’r Adfyddin yn ystod y Rhyfel Mawr. Gwasanaethodd ym Malta i ddechrau ac yna yn Ffrainc, 1918 – 1920.

Ffynonellau: http://greatwarnurses.blogspot.co.uk/2014/09/from-small-acorns-mighty-oaks-grow.html

Cyfeirnod: WaW0098

Gertrude Madley yn Ffrainc 1919

Nyrs Staff Gertrude Madley QAIMNS yn Ffrainc 1919

Alice Meldrum

Man geni: Trefor, Llangollen, 1880

Gwasanaeth: Nyrs staff, QAIMNS Reserve / Wrth gefn, 1914 - 1920

Nodiadau: Goroesodd Alice Meldrum pan suddodd Llong Ysbyty HMHS Anglia ar 17eg Tachwedd 1915. Roedd y llong yn cario dynion clwyfedig o Boulogne i Folkestone pan drawodd ffrwydryn. Yn ei hadroddiad disgrifia Alice sut y carion nhw gymaint â phosibl i fyny ar y dec, a sut y taflodd y rhai oedd yn gallu eu hunain i’r môr. Gostyngwyd eraill i fad achub, ond yn anffodus dim ond un bad y llwyddwyd i’w ostwng gan fod y llong yn suddo mor gyflym. Cadwodd y cleifion eu pennau’n rhyfeddol, meddai. Doedd dim panig o gwbl, a phan gofir eu bod yn dioddef o aelodau wedi’u torri, clwyfau difrifol a thrychiadau ym mhob achos bron, mae’n destament i’w gwir ysbryd, eu gwroldeb a’u dewrder, oherwydd mae’n rhaid eu bod yn dioddef poenau arteithiol. Pan oedd y criw yn hollol fodlon nad oedd yn bosibl o gwbl i gael rhagor o gleifion allan, oherwydd erbyn hyn roedd trwyn y llong wedi mynd dan y d?r, a dim ond y starn uwchben y d?r, gyda’r propelorau yn troi’n gyflym tu hwnt ac yn ein dallu ag ewyn, yna aethant i lawr ar y llyw a neidio i’r môr. Achubwyd tri chant o’r clwyfedig a’r criw gan longau’r llynges a llongau eraill a oedd yn yr ardal. Disgrifia Alice ochr ddoniol y sefyllfa hefyd, oherwydd bydden nhw wedi edrych yn rhyfedd iawn yn y dilladach gwahanol a gawsent gan swyddogion a dynion y llongau distryw, a wnaeth bopeth y gallent i ofalu amdanynt. Pwysleisia nad yw 40 munud yn y d?r yn Nhachwedd y math o ymdrochi y byddai llawer yn dewis ei wneud. Ar ôl pryd da o fwyd ar y Trên Ambiwlans, cyn pen dim roeddent ar eu ffordd i Lundain. Enillodd Alice Meldrum y Groes Goch Frenhinol ac ysgrifennodd adroddiad byr am ei phrofiadau. Treuliodd weddill y Rhyfel yn gweithio mewn ysbytai maes yn Ffrainc.

Ffynonellau: http://greatwarnurses.blogspot.co.uk/2009/11/sinking-of-hospital-ship-anglia.html

Cyfeirnod: WaW0101

Cofiant Alice Meldrum

Profiadau Bywyd ar Long Ysbyty adeg Rhyfel … cofiant Alice Meldrum

Cais i ymuno â’r QAIMNS

Cais Alice Meldrum i ymuno â’r QAIMNS

Alice Meldrum

Alice Meldrum VAD

Groes Goch Frenhinol

Groes Goch Frenhinol Alice Meldrum

Margaret Dorothy Roberts

Man geni: Dolgellau

Gwasanaeth: Nyrs staff, QAIMNS Reserve / Wrth gefn, 29/09/1915 - 31/12/1917

Marwolaeth: 1917-12-31, SS Osmanieh, Drowning

Cofeb: Cofeb y Nyrsys, Llanelwy, Sir y Fflint

Nodiadau: 47 0ed. Suddwyd HMS Osmanieh gan ffrwydryn Almaenig ger Alexandria, yr Aifft. Mae ei bedd yng Nghladdfa Goffáu'r Rhyfel Hadra Alexandria, Yr Aifft

Ffynonellau: http://www.flintshirewarmemorials.com/memorials/st-asaph-memorial/st-asaph-cathedral-welsh-nurses-ww1/roberts-margaret-dorothy/; http://emhs.org.au/person/roberts/margaret_dorothy

Cyfeirnod: WaW0051

Cofeb y Nyrsys, Cadeirlan Llanelwy

Enw Margaret Dorothy Roberts, Cofeb y Nyrsys Cadeirlan Llanelwy

Margaret Dorothy Roberts

Margaret Dorothy Roberts

Mary R Jones

Gwasanaeth: Nyrs, QAIMNS reserve / Wrth gefn yn y QAIMNS

Nodiadau: Gwelir enw Mary yn rhif 21 ar Restr Anrhydedd y rhai a wasaethodd yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain. Mae’n rhaid ei bod yn nyrs wedi ei hyfforddi yn gweithio yn Llundain, ond nid oes unrhyw wybodaeth arall amdani.

Cyfeirnod: WaW0199

Rhestr Anrhydedd

Rhestr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Enw Mary Jones ar Restr Anrhydedd

Enw Mary R Jones ar Restr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Margaret Ann (Peggy) Lyons

Man geni: Tregaron

Gwasanaeth: Nyrs staff, QAIMNSR, 1915 - 1919

Nodiadau: Ganwyd Peggy Lyons yn Nhregaron yn 1875. Hyfforddodd yn Ysbyty Caerfyrddin ac yn 1900 symudodd i Lundain lle bu’n gweithio mewn dau ysbyty, gyda chleifion preifat. Ymgeisiodd i ymuno â’r QAIMNS yn Ionawr 1915, a gwasanaethodd mewn ysbyty milwrol Prydeinig am 18 mis. Ym Mehefin 1916 cafodd ei hanfon trwy Bombay i Fesopotamia lle y bu nes iddi gael ei hanfon adre yn wael ac yn dioddef o falaria ym Medi 1919. Ar ôl derbyn triniaeth cafodd ei dadfyddino gyda geirda ardderchog ar 29ain Medi 1919. Efallai iddi symud wedyn i weithio yn Ne’r Affrig. Enillodd Peggy y Groes Goch Frenhinol ym Mehefin 1916. Gweithiai ei chwaer Kate Phyllis Davies [gweler] yn chwaer yn ysbyty Croes Goch Aberystwyth.

Ffynonellau: National Archives WO 399_5063

Cyfeirnod: WaW0280

Adroddiad papur newydd a llun

Ffotograff ac adroddiad am Peggy Lyons yn derbyn y Groes Goch Frenhinol. Cambrian News 23ain Mehefin 1916.

Adroddiad papur newydd

Rhan gyntaf llythyr Peggy Lyons adre o Fesopotamia, ac a gyhoeddwyd yn y Cambrian News 24ain Awst, 1917.

Llythyr

Llythyr oddi wrth Peggy Lyons ynglŷn â’i thriniaeth am falaria. 21 Medi 1919 (1)

Llythyr

Llythyr oddi wrth Peggy Lyons ynglŷn â’i thriniaeth am falaria. 21 Medi 1919 (2)

Gladys Paynter-Williamson

Man geni: Margam

Gwasanaeth: Nyrs, QAIMNSR, 1914/08/05 - 1919/ 08/24

Marwolaeth: 1936, Carcinoma

Nodiadau: Hyfforddodd Gladys yn nyrs yn Ysbyty’r Santes Fair, Paddington. Roedd ei thad yn ficer Margam. Fel nyrs wrth gefn cafodd ei galw i fyny yn Awst 1914. Ar y dechrau gwasanaethai mewn ysbtytai rhyfel yn Lloegr, ond yn 1917 cafodd ei hanfon i ffrainc (Etaples) ac ar ôl y Cadoediad i Bonn yn yr Almane. Enillodd y Groes Goch Frenhinol yn Chwefror 1917. Ymddengys ei bod yn berson unig, a bu’n rhaid iddi ofyn am gymorth ariannol pan ddatblygodd hi gancr yn 1934. Ar ei marwolaeth cofnodir ‘Nid yw’n ymddangos fod gan Miss Paynter-Williamson berthnasau yr oedd yn cadw mewn cysylltiad â nhw.’

Cyfeirnod: WaW0401

Adroddiad papur newydd

Adroddiad ar wobrwyo Gladys Paynter-Williamson â’r GRoes Goch Frenhinol. Cambria Daily Leader 11eg Ebrill 1917.

Adroddiad Meddygol

Llythyr meddyg yn dweud bod Gladys Paynter-Williamson yn ffit i wasanaethu tramor. 27ain Gorfennaf 1917.

Ffurflen hawlio rhodd y QAIMNS

Ffurflen hawlio rhodd ar gyfer Gladys Paynter-Williamson

Elizabeth (Lizzie) Thomas

Man geni: Blaendulais

Gwasanaeth: Nyrs, QAIMNSR, 1915 - 1920

Marwolaeth: 1921/09/27, Castell-nedd ?, Tuberculosis / Y dicléin

Cofeb: Blaendulais, Morgannwg

Nodiadau: Ganwyd Lizzie yn 1890 a mynychodd Ysgol Sir Castell nedd a hyfforddi yn nyrs yn Ysbyty Gyffredinol a Llygaid Abertawe. Gwrifoddolodd i ymuno â’r QAIMNS Wrth Gefn yn 1915, ac anfonwyd hi i Salonika trwy’r Aifft ym mis Tachwedd. Dywedir i’r llong filwyr yr oedd hi arni gael ei tharo â thorpido ac iddi dreulio sawl awr yn y dŵr. Dychwelodd adre ym mis Rhagfyr 1916, ac yn Ionawr 1917 cafodd dderbyniad gan y gymuned leol, gan gynnwys ei chyflwyno â medal a chanu cân eithriadol or-glodfawr iddi yn Gymraeg. Treuliodd weddill y Rhyfel, tan ei rhyddhau ym Hydref 1920 yn Ysbyty Milwrol Fort Pitt, Chatham. Gwobrwywyd hi â Medal y Groes Goch ym mis Ebrill 1919. Dychwelodd Lizzie adre i nyrsio yng Nghastell nedd, ond bu farw flwyddyn yn ddiweddarach o’r dicléin. Gwelir ei henw ar Gofeb Ryfel Blaendulais.

Ffynonellau: Jonathan Skidmore: Neath and Briton Ferry in the First World War

Cyfeirnod: WaW0477

Elizabeth Thomas

Lizzie Thomas yn ei gwisg swyddogol

Cerdd / cân

Y gân chwithig a berfformiwyd yn nerbyniad Nyrs Thomas ym mis Ionawr 1917. Y cyfansoddwr oedd Mr R.D.Harris a chanwyd hi gan y Mri D.T.Davies a John Hughes. Llais Llafur 6ed Ionawr 1917.

Ffurflen y Fyddin W.3538

Cofnod anfon Lizzie Thomas i Ysbyty Milwrol Fort Pitt, Chatham, 1af Medi 1917

Cofeb Ryfel Blaendulais

Llun a dynnwyd yn fuan wedi ei hagor 1920?

Esther Isaac

Man geni: Aberpennar

Gwasanaeth: Nyrs, QAIMNSR, 1914 - 1920

Nodiadau: Ganwyd Esther yn 1884 a hyfforddodd yn Ysbyty Cyffredinol a Llygaid Abertawe. Ymunodd â nyrsys wrth gefn y QA yn 1914, ac yn 1915 anfonwyd hi i Ysbyty Milwrol Caergrawnt, pryd yr enillodd y Groes Goch Frenhinol. Ym mis Mawrth 1917 anfonwyd hi i Bombay am 15 mis, yna ei throsglwyddo i Ysbyty Neilltuo Baghdad, lle cafodd ei dyrchafu’n Chwaer. Ar ôl y rhyfel gwasanaethodd am sawl blwyddyn yn Fetron yn Ysbyty Llwynypïa. Parhaodd Esther ar restr wrth gefn y QAIMNS tan 1937

Cyfeirnod: WaW0485

Esther Isaac

Llun papur newydd o Esther Isaac yn gwisgo ei Chroes Goch Frenhinol. Aberdare Leader 24 Mehefin 1916.

Ffurflen y Fyddin B103

‘Ffurflen Ddamweiniau’ yn rhestru gwasanaeth Esther Isaac gartref a thramor

Rhestr Anrhydedd

Enw ‘Nurse Esther Isaac India’ ar restr anrhydedd Capel yr Annibynwyr, Stryd Henrietta, Abertawe.

Caroline Maud Edwards

Man geni: Casnewydd

Gwasanaeth: Prif Nyrs, QARNNS

Marwolaeth: 1915/12/30, Explosion/Ffrwydrad

Cofeb: Cofeb Forol Chatham, Chatham, Caint

Nodiadau: Roedd y Chwaer Edwards yn gwasanaethu ar HMHS Drina, ond ar ymweliad â HMS Natal gydag eraill i weld ffilm Nadolig. Bu farw gydag o leiaf 400 o bobl eraill mewn ffrwydrad diesboniad.

Ffynonellau: http://www.northern-times.co.uk/Opinion/Stones-Throw/The-little-known-tragedy-of-HMS-Natal-07112012.htm

Cyfeirnod: WaW0091

Enw Caroline Edwards ar Gofeb Forol Chatham

Enw Caroline Edwards, QARNNS, ar Gofeb Forol Chatham

Maud Edwards

Maud Edwards yn iwnifform y QARNNSrn

Mildred Lloyd Hughes

Man geni: Llanbedr Pont Steffan

Gwasanaeth: Nyrs, QARNNS

Marwolaeth: 1962, Cilgwri , Achos anhysbys

Nodiadau: Roedd Mildred Hughes yn nyrs broffesiynol, a anwyd yn 1879. Roedd hi’n chwaer gyda’r QARNNS yn 1911, ac ar ddechrau’r Rhyfel roedd yn Chwaer Arolygydd yn Ysbyty Morol Brenhinol, Gibraltar, a hynny ers 1912. Yn 1916 daeth yn Brif Chwaer (h.y. Metron) yn Ysbyty Morol Plymouth, ac oddi yno ysgrifennodd lythyr at rieni’r VAD Maggie Evans ar farwolaeth Maggie [qv]. Arhosodd yn Plymouth nes iddi gael ei phenodi yn bennaeth y QARNNS yn 1929. Ymddeolodd yn 1934. Derbyniodd y Groes Goch Frenhinol yn 1916, ac ail wobr yn 1919.

Ffynonellau: http://1914-1918.invisionzone.com/forums/index.php?/topic/158399-mildred-lloyd-hughes-qarnns/

Cyfeirnod: WaW0252

Llythyr

Llythyr oddi wrth Mildred Hughes at rieni Maggie Evans. Yr Udgorn 7 Awst 1917

Datganiad

Y Brenin George V yn cyflwyno bar i’r Groes Goch Frenhinol rnBritish Journal of Nursing 6ed Rhagfyr 1919rn